હવે નકલી સિમ કાર્ડ લેવા પર થશે 3 વર્ષની જેલ, 50 લાખ સુધીનો દંડ: ટેલિકોમ બિલ 2023 સંસદના બંને ગૃહોમાં પસાર

સરકાર દેશમાં નકલી સિમ કાર્ડ અને તેના જેવા અન્ય ગુનાઓ પર લગામ કસવા  જઈ રહી છે. ટેલિકોમ બિલ 2023 સંસદના બંને ગૃહોમાં પસાર થઈ ગયું છે. આ બિલમાં નકલી સિમ ખરીદવા પર 3 વર્ષની જેલ અને 50 લાખ રૂપિયા સુધીના દંડની જોગવાઈ છે. રાષ્ટ્રપતિ આ બિલ પર હસ્તાક્ષર કરે તે પછી તે કાયદો બની જશે.

નવું ટેલિકોમ્યુનિકેશન બિલ 2023 ગઈકાલે લોકસભામાં પસાર થયું હતું અને આજે રાજ્યસભામાં પણ તેને લીલી ઝંડી મળી ગઈ છે. આ બિલ સરકારને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા કારણોસર કોઈપણ ટેલિકોમ સેવા અથવા નેટવર્કને ટેકઓવર કરવા, મેનેજ કરવા અથવા સ્થગિત કરવાની મંજૂરી આપે છે. જો જાહેર સુરક્ષા માટે જરૂરી હોય તો, સરકાર ટેલિકોમ નેટવર્ક પર સંદેશાઓને અટકાવી શકશે. આ સાથે જ નકલી સિમ ખરીદવા પર 3 વર્ષની જેલ અને 50 લાખ રૂપિયા સુધીના દંડની જોગવાઈ છે.

નવું ટેલિકોમ્યુનિકેશન બિલ 138 વર્ષ જૂના ભારતીય ટેલિગ્રાફ એક્ટનું સ્થાન લેશે. ભારતીય ટેલિગ્રાફ એક્ટ હાલમાં ટેલિકોમ સેક્ટરને નિયંત્રિત કરે છે. આ બિલ ભારતીય વાયરલેસ ટેલિગ્રાફ એક્ટ 1933 અને ટેલિગ્રાફ વાયર એક્ટ 1950નું પણ સ્થાન લેશે. આ ઉપરાંત આ બિલ ટ્રાઈ એક્ટ 1997માં પણ સુધારો કરશે.

આ બિલમાં ટેલિકોમ કંપનીઓને ગ્રાહકોને સિમ કાર્ડ આપતા પહેલા બાયોમેટ્રિક ઓળખ ફરજિયાત કરવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. બિલમાં નકલી સિમ ખરીદવા પર 3 વર્ષની જેલ અને 50 લાખ રૂપિયા સુધીના દંડની જોગવાઈ પણ છે.

આ બિલમાં ઈ-કોમર્સ, ઓનલાઈન મેસેજિંગ જેવી ઓવર-ધ-ટોપ સેવાઓ (OTT પ્લેટફોર્મ)ને ટેલિકોમ સેવાઓની વ્યાખ્યામાંથી બાકાત રાખવામાં આવી છે. ગયા વર્ષે, જ્યારે ટેલિકોમ્યુનિકેશન બિલનો ડ્રાફ્ટ રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારે તેમાં OTT સેવાઓનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો, જેના કારણે ભારે હોબાળો થયો હતો. બાદમાં સરકારે તેને બિલમાંથી હટાવી દીધું હતું.

આ બિલ લાઇસન્સિંગ સિસ્ટમમાં પણ બદલાવ લાવશે. હાલમાં સેવા પ્રદાતાઓએ વિવિધ પ્રકારની સેવાઓ માટે અલગ-અલગ લાયસન્સ મેળવવા પડે છે. પરંતુ એકવાર આ બિલ કાયદો બન્યા બાદ લાયસન્સ આપવામાં એકરૂપતા આવશે.

નવા ટેલિકોમ બિલમાં એવી જોગવાઈ પણ છે કે સામાન અને સેવાઓ માટે જાહેરાતો અને પ્રમોશનલ મેસેજ મોકલતા પહેલા ગ્રાહકોએ તેમની સંમતિ લેવી પડશે. ટેલિકોમ સેવાઓ પૂરી પાડતી કંપનીએ એક ઓનલાઈન મિકેનિઝમ બનાવવું પડશે, જેથી યુઝર્સ તેમની ફરિયાદ ઓનલાઈન કરી શકે. આ બિલમાં ટેલિકોમ સ્પેક્ટ્રમની વહીવટી ફાળવણી માટેની જોગવાઈ છે, જે સેવાઓના પ્રારંભને ઝડપી બનાવશે.

બિલમાં એવો પ્રસ્તાવ પણ મૂકવામાં આવ્યો છે કે સરકારને સેટેલાઇટ સ્પેક્ટ્રમની વહીવટી રીતે ફાળવણી કરવાની સત્તા આપવામાં આવે. અત્યાર સુધી, ટેલિકોમ કંપનીઓએ હરાજીમાં ભાગ લીધો છે અને સ્પેક્ટ્રમ જીતવા માટે બિડ સબમિટ કરી છે.

કાયદાના ટીકાકારોએ આક્ષેપ કર્યો છે કે આ બિલ ટ્રાઈને માત્ર રબર સ્ટેમ્પમાં ઘટાડશે, કારણ કે આ બિલ નિયમનકારની શક્તિઓને ઘણી હદ સુધી નબળી પાડે છે. આ બિલમાં ટ્રાઈના ચેરમેનની ભૂમિકા માટે ખાનગી ક્ષેત્રના કોર્પોરેટ એક્ઝિક્યુટિવ્સની નિમણૂકને મંજૂરી આપવાની જોગવાઈ પણ છે. આ જોગવાઈ ચર્ચા જગાવી શકે છે.

નવા બિલથી અમેરિકન બિઝનેસમેન એલોન મસ્કની સ્ટારલિંક જેવી વિદેશી કંપનીઓને ફાયદો થશે. જો કે આના કારણે Jioને નુકસાન થઈ શકે છે.